Kchò Khò lah Catholic Htahtana Lèngnak
Htùm Kchò ah Catholic Htahtana bi nak ung keimi on ngphàk ca kum 34 cuh 1934 ung tängpàng lo nak ung lèng neh 1968 kum ung shin ah ngdükhò ung akhngú pí ah ah MEP Bóiphàyà htahtana bi bi ghüt ci.Htùm Kchò Khò a nglùng ung om ca mlùng mshin ung ah ngyung a htek ah chüt hleih biloh kä guk pha ung ngdükhò a khòtüî mòòng, hluhngün om mòòng on mtói neh aktôi ah guk ung ni khai ah ka ngngài ci.Ngdükhò hmâi (Geomophology)Kchò mhtûng ngtän gui cuh Myanmar a hlíp täng ung om neh India lah Bangladesh gôi on nggî ngdün ci.A hlíp täng ah Naka khò mhtûng ngtän gui lah a htum lam ah Yakhaing Khògûi Dó (ရခိုင်ရိုးမ)goî om neh shin ah mhtûng ngtän ah a nglùng cuh Himalaya Mhtùng Ngtän ah khngìlô lam ah a ngphlehnak ah kya hlak neh India Tûilìnú ah chüt ci.Cun cuh India lah Myanmar ah ani nglak ah a kchün ah däm ca akhòtüî ngshùngnak ngchânak ah kya ci.Htum Kchò Khò mhtûng Kchò Khò ah khngìlô htum lam ah om neh hlíp latditude 20′ 60′ lah1′ 10′ lah khngìlô longitude 93′ 20′ lah 94′ 10′ gui ah nglak ah om ci.Kchò Khò ngdükhò hmâi akcàng ah hmat phya hleih pyéin vai kä kya hnging ci.
A i ah kya hleih ci ung a dó palap nak phih kä om tu ci.Avan düt ung bàngnú gui ah nghtéik ca khòmhtûng gui kä cun ung mik ah ngphyùi gé ca mhtûng ngkyá gui om ci.A cun ah kya neh ami hlüng gui cun phih a hlühlü ah kya ci.Meter phya 2000 ung ka no 3000 ah chüt hlüng ci gui.Pìgò gui cuh akdá pí ah mtàgá meter 1200 ung ka no 1800 ah nglak ung khlüm shàn ci gui.Cun ung phih tukbäih cuh lam kthài gui cô lo u neh acun ah lam kthài pèi ah om ngbūm neh om nak lam täng ah yùm neh kthá lo na ci gui.Mvá Khò(Mvámdek)Khòmhtûng ngtän gui (Kchò Khò)ah nglak ah u no phih kä ah khónak ah kä vókkyan kä ah géitkò nak ah nglêimdek ahlühlü om ci.Ingkalik Colony yah gé ung acòyah no khònglëi gui ashängshäng mcha neh kbäi ci.Khòtûi lah khó k’â(Climatology lah Hydrography)Khòtûi cuh ak’oh lam täng ah gok ci.Htum Kchò Khò avan,a nglùng lah Hlíp Kchò Khó mhtûng phih hlíp(ယဥ်စွန်းတန်း)ung om ci.
Kchò Khò mhtûng gui cuh khòtûi ngghüt ci.Aktén ah ngling neh â neh a kya ah phäh ah a ngmìng tháng ci.Khò kkhì phih ngghüt netah im kcih nak gui phih pah hlithlit neh shingghìng gui phih va hnget vü ci.Khòhtüi yah ung khó k’â ngkyán neh mtàgá meter (108) bek ah â shàn ci.Hlik yah ung tûi kkhû gui kdâm ah kä kya lo hleih kdâmtûi kä mkyang neh kä bé ci.Cung phih meter 1700 hlüng ciah ngdü hngün gui ung kdâm mkyang gui lah tuî mkyang gui cuh hnguh hnging ah kya ci.Hlíp ah ka no htum ah a ngghüt ah lòng ca tui gui cuh kä kkhêikevek ah dá ci.Shin tôi ba neh lòng kdäm gui lah shingghíng bung k’om gui mi teng khai.
