Akhòtûi pèingléng nì lam ah bi a bî ah mòòng lam lah akhòtüî pèingléng pyânthám mthong mhlah vai kthá nak ung ka noh om kya lo khai ah a ngdünngdün ah khngün khngók ciah amòòng gui akní ah teng mkêin…

A ngling nak ah khò gui ung tûilì kkàm gui ung kkóng shing ghàm gui on mtäng hnging ah kphyá ngtàng ngtän gui hnguh hnging ah kya ci. Acun ah htanta kphyá ngtàng gui ung tûi k’om a hngùn kghìng…

(Ecology)Yümyüm ah kä dí pha ca akhótüî lungkhò hngün gui ung khò vo payak-yak neh a ngshông nu gui ah ngvòng kchàm neh géit ci noh a yùm ah géitkò hlü tumat bäng a géitkò biloh nak on mthong mhlài…

Akhòtüî pèi hngün ngngaih na neh ghun mhtéinak bi vai phäh ah mà lam akhing on ngkhîng ngkhông hleih khò ngshông ung hnguh thêi vai hlü ci. Cung phih a nghngün ngcét düt ah gah-tang vai aktenkten ah eî mang…

A cun mi hmat ah akya ung mi mlùng ngngaih kä dìm kyäp neh acun noh na hmóngcàng gui khai hlü.Akhòtüî pèingléng ah a bî a ngnéng ah a bi gäkgäk hnging ah phäh ah kpâ gui,tûilìnú gui ung om…

Mi ók ah tûi cuh kchàng lah kkóng k’om tûi k’om gui ami ghin vai phäh ah kä om ung kä kya tu kcàng ca kya hleih tûi kní tûi kthéing gah nak cuh aktúng pí tumat ah kya ci.Tüi…

Ngùi ghùi khoh-tang ngbüh ngmang ci gui lah hlùmmlèi mòòng,ghunkhò mòòng gui ung ami ghum-â om ci gui akdá tu ba cuh a nggó nggài kä hngu ca ngshéi u neh a nggónggài ah ngshíng neh ngdáng ca khmütnak gui…

Khòtûi ùh-tùh a ngling ah ngdünnak cuh carbon tat ah ngvèngnak ah kya hlak ci.Cun noh a ngdün ah ngvèingnak kya hlak hleih ka lo pi hlak neh tûi ók ah hlô ah kchàng gui ah aktúng ah a hlünak…

A khòtüî nggó nggài hlak ci gui ung mi ghoh thà gui on phih ngpàk lo ci.Cun cuh dúkhaih ca kchàng gui ploh kheih neh mi mang vai gui cuh bìkbòi gui ah ngthong nghlat hlak ci.Avaihlü ah tumat pyéin…

A khòtüî pèingléng a thûshhînnak lah ùh-tuh khòtüî ah ngthongnakPèinglèng thûshînnak,ploh-htahnak,ghoh thànak mi bi mòòng gui20. Hngéit-pèi a shémshâinak amshah cuh kchàng gui ah ghinlù ung bùichúm htî ah kya ci. Hngéitpèi khókkhì a thûshîn ah phäh ah aktúng ah…