Tàigü Mâng KtùngMá Ngthàng
Tàigü Mâng ktùng Má Ngthàng cuh 1943 kum August kchâ (18) khngüüp ung Mângtat hnê khtìnglòng pìgò ung ngtüì tu ci.A pá lah a nú cuh Pùghí Kkhúi Ghìng Má lah Pìghí Om Pái ah kya ci goi.Ani cuh 1954 ung ka noh 1957 ah chüt hleih Mandalay St.Peter Tänk’hlüng Kyawng ung hnguh hmat pyinnya gui ngthei tu ci.Cun kòn ah 1957 ung ka noh 1965 ah chüt May Myo St.Albert Tänk’hlüng Kyawng ung pyinnya ngthei tu ba ci.1966 ung ka noh 1973 ah chüt hleih Yankone Bóiphàyà kyanak Tekkahtô ung ngah-tüh pyiinya phylosophy lah phàyà mòòng theology pyinnya gui ngthêi tu ci.Cun kon ah 1973 kum April 28 khngüp Mângtat Mânggò ung Sayataw Moses U Ba Khin ah kut ung Paulinus Mâng Hnga Gêi on atäng ah Bóiphàyà gah ci goi.Bóiphàya ah a kya kon ah 1973 ung ka noh 1978 ah chüt hleih Htum Kchòkhò Matupi ung htahtana bi bi ci.Kbatú ah gok chütah ktàigü ngbûm im ak’yô htá lah kcih pok neh kpàng ngphye ca kpyúhtá tumat bäng om ci.Bóiphàyà kyawng kä om hleih acun ah kpyuhtá pyàng ba neh om ci.Khòhtûi khò k’â yah ung kcih kä üp hleih mü ah ngplôn ghüíghüî neh ip ci.
Kbatú Mânggò k’om akdá pí cuh christian ngpài gui ah kya neh catholic pahta yùmnak lah htahtana bi bi ci gui kä ngya hlü ci gui.Christian ngpài gui ah yôkkànak,nghngu ngtuk püînak,akcàng ah gah pyi ah htahtana mdek gui phih mdek tàmthèk yùng on nì na u neh ami lák bà gui phih ashängshäng bùi ci.Cung phih Bòiphàyà Má Ngthàng cuh Kbàtú Mânggò hne pìgò gui ah hteit neh bi bi ci.Ani noh a lèng ah Kbàtú Dâi gui ah omnak,Ngpang pìgò lah acun ah phèilàng gui cuh tuhchü catholic aktúng gui ah kya lo ci gui.Acun ah pìgò gui ung kah bóiphàyà,mámah gui hngô om lo pyi ci.Pahta mòòng dämtái lo chütah 2008 kum ung parish akthài lèng neh khmòng netah bóiphàyà tumat ami tüih.Tuhchü chüt hleih yùm lo tu ci gui om lo gäkgäk ci.Vang lam ah kbàtú pakkhúi kchàng gui ah om nak Sangtak lah a phèilàng gui ah phih htahtana bi bi ci.Sangtak pìgò kchàng gui aktúng ah teng gui ci.Sangtak pìgò kchàng gui ah hlûi,êi,om ih,pyinnya mòòng lah hlùmmlèi mòòng,hteh-htôn hnguh hmat móòng kä nghlôi nak gui cuh hngu lo netah Sayataw ah a kya lo yah ung Sangtak pìgó a kah Catholic im tûng 40 cuh nghlôi tu ba ca kyauk Thu ah kplôn neh m’om gui ci.
Kkyòngkhùi tumat hti ka vai mdek,lái,im gui k’hleih pe ci.Ngami ah om nak ah Kyauk Thuh a phih pahta mòòng däm tài lo hleih k’et neh teng mkein gui khai ah 2010 ung Kyauk Thu ung ngäng neh om püî gui khai bóipjàyà tumat thà pe gui ci.Sayataw Nicholas Má Ngthàng cuh 1973 kum ung ka noh 1980 ah chüt hleih Mângtat ung om neh Kanpetlet:Lung Kshé,Hmâ Thà ciah Htum Kchòkhò avan mà na neh teng ci.1981 kum ung Catholic Sayataw gui noh tüì u hleih America ghunkhò Newyork ah pyinnya tài kài khai hteit ci.Acun ah tekkahtô ung poih-lon pâhtâ mòòng poih Dogmatic Theology(MA)gah neh 1983 ung Myanmar khò ah lo ba ci.Cun kon ah 1983 ung ka noh 1986 ah chüt hleih Yankone Ktàigü ah kyanak Tekkahto ung khòkum kphlì ca mthêi ci.1986 ung ka noh 1988 ah chüt hleih Pyîn Oo Lwin(ဒဿနိက) Ktàigü ah kyanak kyawng ung phäíhta gui ah ngmúimcha lam kteng Spiritual Director ah bi neh om ci.Cun kon ah 1988 ung ka noh 1989 ah chüt hleih Yankone Ktàìgü ah kyanak Tekkahtô ung kyawng bói ah kum(2) bi ci.Cun kon ah Mandalay Htahtana ah a hlü lô nak om lo chütah Roma Papashangpùghang Paulu akhngihnak noh Mandalay Htahtana Nghtòi-uk Sayataw Alphonse Pù Than Aung ah Khém Ktáigü Sayataw Auxiliary Bishop ah a kya vai 1989 kum January kcha 11 khngüp ung Sayataw gah ci.Khém Sayataw ah kya neh Kchòkhò avan ung hteit ci.
Cun kon ah Papashangpùghang Paulu akhngih nak noh 1992 kum,December 21 khngüp ung Hakha Htahtana ah mà kbäih ca Sayataw ag ghü neh thà ci.Cun kon ah 1993 kum March 21 khngüp Hakha Htahtana ah mâng kkyak taih pòi cuh Hakha Mânggô ung bi ci.Sayataw Má Ngthàng cuh htó kshäm tumat ah mlùng kní bé ci.A mlùng shòn hnging ci.Kchàng hei ka vai ah hmat thei ci.Ami kthá kén ci gui,yáica ci gui gung thêi ci.Phùshûi ng’ú nggheih ah kä kya thêi ci.Nghngú ngtuk püî ci a om ung nggè pûi neh gung shàn ci.Cung phih bi khîn ah màmòòng läî cuh pitpaih hleih bi ci.Kchòkhò cuh ngshông netah phih kch Kchò pakkhúi dá ci.Ngshông neh hlüng ca Kchòkhò ung Kchò gui cuh pakkhúi nghtòi ah ciah om phäh phäh u hleih ami kchî lah mlùng phih kä täng ci.Mlùng ngngaih-tüh ngphyék neh pakkhúi kdäm mlùng ngghüt tu tä ci mä kä kkhêi kevek ah christian gui ah kkâhtá nak ah phäh ah mlùng ngngaih gui cuh hngí hngá ci.
Ät vai cuh kä nghlô ci.RC gui ami ät vai hngô kä làng ci.Acun hmat ca Nicholas Má Ngthàng cuh ”Bói tumat,yùmnak tumat,mshînak tumat (Ephet 4:5)”ciah ngthû kní shûm neh kkoh ät yop hnging vai,a ngkyüm ah hlüngtài vai u phih kä mkhôimcha vai mà na neh bi ci.Cun ah bi hnging vai Sayataw cuh Kchókhò púm hteit neh yùm ci ktu gui on nghngu neh Kchàng hlû mòòng,hlùmlèi mòòng,pahta mòòng gui ktäih neh teng ci.1991 September 21 khngüp ung Kalay Mânggò St.Mary Kyawng ung tamah saya,nu pa,khmó kthô gui hngu gui neh Hakha Kalay Htahtana kthài mdüih vai phäh ah nggèngshòi nak bi ci.A bü cèng lah a pongpüî mòòng kthùm pyéin neh lam mshümnak pe gui ci.Htahtana im gui côngphlài vai lah ngmùi mcha lam däm tài vai ngyungnak gui guthen pyàngtham ci.
