A K’CAANG CI CUH I-ANG ?

     Kei cuh ayan Protestant-ung bi ka bi man ci. A cun-ah protestant m’theim’thang yum ääp nak gui-ung kanoh Catholic yum yu k’chang tumat-ah ka kia lo tu khai ci-ah hngät phih kä ng’ngah tüh mat ci.

     Ka chum bui lo lah ka ng’thei ng’tham-an Pastor tu mat-ah ka kia te ci. Catholic yum tu k’chang ka kia lo tu cuh a kia-ah cäi cat vai lei kä kia ci. Cung phih Christianng’pai gui Catholic lam täng-ah ka bi hlo ami bi tu vai ka ng’ya hlü ci.

     Kei cuh ka k’hmo-ah-ung Evangilical Protestant k’kiong khui-ung om neh (American Baby Boomer)ung ka ng’lo güt ka om ci.Khanpughü yum vai ,kiün hngüp

täi hleih ng’bum im-ah hteh vai, American alan kop neh sholam vai gui na m’thei ci gui.

     Ka kho kum (20)hlawk-ung Khanpughü lam täng khäng htek hleih ng’hlah nak vai cuh ka chum bui lo ci. M’dek khan ka vai nong neh Khanpughü ah ng’thu ng’thei neh Khanpughü noh ana täk phan m’chüt näng neh ka bi hnging vai-ah k’tai gü neh ka ng’phyun ci.

      Ka nu pa noh ana m’thei m’cäi nak-ung , k’tha m’cüng neh ng’ngah tüh om hleih bi bi vai gui lah vuuk kat nak hnguh lo-ung ling gai neh ma nak hnging vai lah m’hngi yei nak-awn chum bui lo-ah ami na ng’ä ng’cäi nak gui-ah phäh ka ghün om nak cuh nit u hnga ci. Cun-ah hlo-ah Christian ghün om nak-ung phih bä neh ng’khan ca hngün thoh bi loh nak-ung ma mong ka nak hlü-ah m’lung a om vai hlü ci.

       Kei cuh Khanpughü-ah  hngu ka läk vai lah ka mät-ah hngun pe neh ka bi khai ci neh ka k’täigü nak ka ng’thei ng’tham nak gui noh ka bi hlü-ah m’lung na hteng hlak ci. A caw kia hleih (Gordon -Conwell Theological Seminary) kiong-ung (Master of Divinity) ci-ah poih kagah vai ng’thei neh protestant-ng bi ka bi ci.

       Kei cuh ka mät-ah htin uk ma mong gui k’tha na neh ka bi ci. A caw  ma mong gui hman neh ng’khän hleih bi-ung vah shih lo-ung Khanpughü-awn ng’ma ng’chumneh ng’hnguh lo-ung “Ni ci bä ci-ah na läk ca k’chang ci-ah k’aw ka ng’yak khai ci-ah yum nak-awn Khanpughü-ah bi ka bi nak cun phih yei kiai nak-awn bi neh Khanpughü-awn dim kyäp nak yei kiai nak ka gak püi ca ng’ngai neh ka om ci. Ka bü ceng nak ka gah püi ca phih ka ng’ngai ci.

       A k’cang-ah lei kä gok pha hngün ca kia ci. Kä sho hleih yum nak-awn ng’pak  hleih ng’thu mang nak gui lah ma mong the phya bi loh bi loh nak gui-awn ng’pak hleih ng’shi k’ca nak gui cuh m’cha m’lang vai gui cuh a ng’pum na-ah ka bui lo ci.

Yum tu ng’bum tu mat a shäng hta ng’phyek hlak hnging khai-ah thuuk ci-ah Ca cüm ca paik gui cuh cang neh k’hteh khai-ah k’phlan vai  lah yum ääp nak-ung bi läk vai gui-awn ng’pak hleih k’chü khän nak vai gui-ah phäh Ca cüm k’pai m’yak teng m’kyen vai ng’cuh ng’vah nak gui (Exegetical dilemmas) om lo ci. Ca cüm ng’thei nak-ung ka hnguh hmat tu gui noh shin-ah thuuk neh ng’gaai ca ma mong gui m’cha m’lang vai phäh kä cum ci.Kei cuh ni ca bi bi k’chang (htin uk)-ah kia tu hlü neh htin uk teihpüi gui ,ka k’pyu k’kiong-ah kah ca uk gui-ung phih ,a hngei yum tu ng’bum gui-ung kah bi bi k’chang gui-ung phih cun-ah thuuk neh ng’gaai ca ng’shi k’thäh nak gui ka m’shang nak vai kä hnguk ci.Nga mi phih ami mät-ah mat-ah yum tu k’chang gui khong mang ki gui cuh ka hngu lo ci.

         Protestant htin uk gui-ah m’lung-ung a hlü lo-ung ping pyan vai yum tung’bum a hngün a hläih vai phäh ci-ah ami ng’ngaih cuh käyum lo ci.Catholic noh kho kum ak’sho Upatei gui,k’chang-ah pyan-ah thung man tham man gui-awn yum tu k’chang gui k’kyep gui ki ci neh tah protestant gui mät cuh shangpughang k’maih khok’chang gui-awn ami täng cuh ka hnguh lo ci. Kei cuh lam m’shüum nak ka gah vai ak’cum-ah ka k’tai gü ci.Cung phih kä gah ci.Cung phih kei-ah ng’yaak hlü cuh Khanpughü-ah ng’yak hlü-ah kia lo ci. Ka ng’ngaih khak nak gui cuh Roman Catholic noh a thei m’cäi gui ka hnguh hmat tu vai-ah lam ka hngu lo ci. Kei-ung ka hmat hlü gui avan kyum be neh om püi ki ci neh ka hmat vai hlü-ung a k’thuuk pi chüt hleih kä shui lei k’tä k’chät khai hlü.

     Ka ng’müm cha na koi cum pe ca protestant m’thei m’cäi nak (Reformed Protestant Theology)ah kä kyüm be nak k’puut m’ghu vai-ah Catholic-ah m’thei m’cäi ng’ngaih tu vai ci-ah ka hnga päng lo ci. Protestant noh ana m’thei cuh lung k’po gui-ah k’khan-ah lung k’po gui m’dün neh k’pang ka hlak lo cuh kho kum (40)lo püi ci.Lung k’po vai hlü bi ka bi-ah -ung mät-ah chum bui nak ,ca cüm ng’thei ng’tham nak-ung hnguh hmat gui noh na ng’düih hlak ci. Lung k’po gui-ah ng’lak m’htek ca ng’nai k’tha vai hlü-ah protestant-ah yum äp nak lah ng’ngaih täh nak phih om ci. A caw kia hleih na luh lo shi ki a om-ung  phih kä na m’chüt khai ci-ah ka n’ngai man te ci.

        Cun te ng’nai k’tha ng’kok nek lung k’po gui a ng’gäi lo ka hmat lo-ung leng neh ka cäi cat lo ci. Protestant-ah m’thei m’cäi nak gui-ung yum ääp ng’ngaih gep nak kä om gui I-ah kia hleih kyäp kyäp-ah a däm lo-ah mong cuh hmat hlü neh ka k’tha na ci.

      Kei cuh. “Khânpùghí cuh na m’lùng hngà avan nawh na upa vai. Namät-ah chók käh na ng’ngaih-u vai. Na gok-nák pä`ng-ah Khânpùghí cuh na äp kheng geng vai.”(Proverb 3:5-6) cuh a shäng shäng ka phat ci. Kei protestant gui ami m’thei gui a hlü hlü k’hma kia hleih ,bi loh hloi hlak vai gui-awn ka ng’pin yah-ung

Shin-ah thä hla nak noh na m’ä shüm na m’yei shüm kia ci. Ca cüm yum ca protestant gui noh Khanpughü lam m’shüm nak Cacüm-ung om ki ci ne tah ami mät-ah k’hnga thah phäh phäh-ah k’phlan ci gui. Kei lei cuh ka mät-ah ghün om nak lah yum tu ng’bum-ng om ca k’chang gui-gh phäh Khanpughü-ah ng’yak hlü cuh ai-ang?

Ka m’thei m’thang gui mä cang ni-ang, Ci cuh i hlok cha ng’ngaih gep vai-ang? Ci neh ka ng’nam kä nep ci. Kei phih ak’caang m’cha m’lang nak vai-ah cacüm tumat büng äp vai-ah ka ng’phyun tu mat ci. Cun te John Calvin lah Puritans ni-ung kah ka hmat tu-ah a k’thai pyan tham ba yum nak (The reformed Doctrines) gui lah (Lutheran ,Baptist ,and Anglican)-ung a mi m’thei gui ng’hngu ng’tuk ki cuh da ci.

      Ca cüm (Mt 19:16-23)-ung Boi yeisu noh k’cheng k’caang ci-ah hlu läk tumat-ah mong cuh m’thei ci. Cun-ah mong cuh ca cüm phat,yum tu ng’bum kia tu ,kyin hngüp täi k’taigü tu gui-ah tah bä tu ba ci.Shin gui cuh ni ki te Boi-ah hlu läk ni-ah lei kä kia hlak hnging ci.

     Khanpughü-ah hlu läk ni ci cuh m’hngi nak-awn  mät-ah ghün om nak pum aap nak ,mät-ah hgnün hngawk ,ng’thu ng’hta nak lah m’lung ng’ngaih päng-ung Khanpughü ng’ngaih nak lah k’chang gui-ah ma -ah ani-ah m’hngi yei nak cuh k’khang hlak nak gui-ah kia ci. Boi-ah pyein-ah hlo-ah hlu läk k’ni cuh mät-ah hngunMah mah-ah a k’om gui phung lah kya hlü gui phung nong ghüt neh a hlu läk ca k’chang-ah kia ci.

From The Book “Surprised by Truth” – Translated by Shing Ki Gei